Zihinsel Yetersizlik
Zihinsel yetersizliği olan
birey, zihinsel işlevler bakımından ortalamanın iki
standart sapma altında farklılık gösteren, buna bağlı olarak kavramsal, sosyal
ve pratik uyum becerilerinde eksiklikleri ya da sınırlılıkları olan, bu
özellikleri 18 yaşından önceki gelişim döneminde ortaya çıkan ve özel eğitim
ile destek eğitim hizmetlerine ihtiyaç duyan bireydir.
Hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olan
birey, zihinsel işlevler ile kavramsal, sosyal ve pratik
uyum becerilerinde hafif düzeydeki yetersizliği nedeniyle özel eğitim ile
destek eğitim hizmetlerine sınırlı düzeyde ihtiyaç duyan bireydir.
Orta düzeyde zihinsel yetersizliği olan
birey, zihinsel işlevler ile kavramsal, sosyal ve pratik
uyum becerilerindeki sınırlılık nedeniyle temel akademik, günlük yaşam ve iş
becerilerinin kazanılmasında özel eğitim ile destek eğitim hizmetlerine yoğun
şekilde ihtiyaç duyan bireydir.
Ağır düzeyde zihinsel yetersizliği olan
birey, zihinsel işlevler ile kavramsal, sosyal ve pratik
uyum becerilerindeki eksiklikleri nedeniyle öz bakım becerilerinin öğretimi de
dâhil olmak üzere yaşam boyu süren, yaşamın her alanında tutarlı ve yoğun özel
eğitim ve destek eğitim hizmetine ihtiyacı olan birey olarak tanımlanmaktadır.
Zihinsel
Yetersizliği Olan Bireylerin Özellikleri
Dikkat:
Zihinsel
yetersizliği olanlarda dikkat problemleri yaygın olarak görülmektedir.
Bireylerin öğrenme problemlerinin önemli bir bölümü dikkat problemlerinden
kaynaklanmaktadır. Genel olarak dikkatleri dağınık ve kısa sürelidir.
Bellek:
Zihinsel
yetersizliği olan bireylerin pek çoğu hatırlamada güçlük çeker. Görsel ve
işitsel algıları zayıftır. Bellekle ilgili yaşadıkları en önemli problem
öğrendikleri bilgileri kısa süreli bellekten uzun süreli belleğe aktarmada
yaşamalarıdır. Genelleme yapmakta zorlanırlar, kazandıkları bilgileri
ilişkilere göre gruplamada güçlük çekebilirler. Zihinsel yetersizliği olan
bireylerin yaşıtlarıyla karşılaştırıldığında kendilerini düzenleme (tekrarlama,
gruplandırma, ilişkilendirme) stratejilerini daha az sıklıkta kullandıkları
görülmektedir.
Öğrenme:
Akranları
gibi öğrenebilir ve öğrenmeye devam ederler. Akranlarından temel farkları
öğrenmenin hızındadır, öğrenme hızları daha yavaştır.
Dil
Gelişimi: Zihinsel yetersizliği olan bireyler dil ve konuşmayı
zihinsel yetersizliği olmayan bireylerin geçtiği basamaklardan geçerek
edinirler. Ancak bu basamaklardan geçiş hızları daha yavaştır. Dil ve konuşma
gelişimindeki sorunlar ile kendini düzenleme (tekrarlama, gruplandırma,
ilişkilendirme) problemleri arasında yakın bir ilişki vardır. Çünkü birçok
kendini düzenleme stratejisi dile dayalıdır.
Akademik
Başarı: Başarısızlıkları daha çok okuma-yazmada, okuduğunu
anlamada, temel aritmetik becerileri kazanmada ortaya çıkmaktadır. Soyut kavramları
somut kavramlara göre daha zor öğrenirler.
Sosyal
Gelişim: Zihinsel yetersizlik gösteren bireylerde çeşitli
sosyal problemlere rastlanmaktadır. Sosyal ilişkilerinde kendilerini grupta
kabul ettirecek becerileri azdır. Arkadaşlık etmede sıklıkla problem yaşarlar.
Benlik kavramları genellikle zayıftır.
Psikomotor
Gelişim: Genel olarak bu bireylerin fiziksel gelişimleri
(boy-kilo) ise yaşıtlarının gelişimi ile tutarlılık gösterebilmektedir.